خجالتی بودن در کودکان

اسفند ۱۳, ۱۳۹۷نویسنده نویسندهکودکانبدون دیدگاه

این مقاله شامل

۱-پایه و اساس خجالتی بودن

۲-عوارض کم رویی و خجالت در کودکان

۳-علل احتمالی کم رویی و خجالتی بودن کودکان

خجالتی بودن در کودکان

بعضی از کودکان مدت زمان بیشتری نیاز دارند تا بتوانند با دیگران و یا در موقعیت های اجتماعی مختلف گرم گرفته و احساس راحتی کنند. اغلب به این کودکان “خجالتی” ممی گوییم. گر کودک شما خجالتی است شما می توانید با حمایت کردن او در موقعیت‌ های اجتماعی، تشویق او به داشتن رفتارهای اجتماعی، و آموزش رفتارهای درست در موقعیت های اجتماعی مختلف، به او کمک کنید.

پایه و اساس خجالتی بودن

هر کودکی در زمان تولد دارای خلق و خوی متفاوتی است. این طبیعت و خلق و خوی اولیه راهی برای تعامل کودک با دنیای اطرافش می باشد. خجالتی و کمرو بودن نیز یک نوع خلق و خو محسوب می‌ شود. کودکان کمرو و خجالتی معمولاً در موقعیت های اجتماعی احساس راحتی نمی کنند و حتی گاهی سعی می کنند که از اجتماع و اینگونه موقعیت ها دور بمانند. اغلب کودکان گهگاهی احساس کم رویی دارند، اما این احساس مداوم نیست. اما خجالتی بودن یک احساس مداوم است که در طول زمان کاهش نمی یابد و همواره وجود خواهد داشت. اما کودکانی که خجالتی هستند می توانند یاد بگیرند که اعتماد به نفس بیشتری داشته و در تعامل با دیگران بیشتر احساس راحتی کنند.

کم رویی و خجالتی بودن هیچ مشکلی ندارد

یک کودک خجالتی معمولا بعد از اینکه با یک فرد یا یک موقعیت آشنا می شود احساس راحتی کرده و گرم می‌گیرد. این بدان معنا می باشد که بهتر است به جای اینکه به او برچسب “خجالتی” زده شود، او را به عنوان فردی که “دیرتر گرم می‌ گیرد” شناخت. اینکه به کودک برچسب خجالتی بودن بزنید می تواند این احساس را در او ایجاد کند که مشکلی داشته و یا اینکه نمی تواند برای بهبود خجالتی بودنش هیچ کاری انجام دهد.

در عوض می‌ توانید بگویید “کمی طول می کشد تا گرم بگیرد اما وقتی احساس راحتی کرد، خوشحال می‌ شود که با شما آشنا شود”. این جمله به کودکتان و همینطور به دیگران نشان می دهد که شما احساس کودک را درک می کنید و همچنین به او این اعتماد به نفس را می دهد که می تواند زمانی که آماده باشد با موقعیت موجود روبرو شود.

کودک خجالتی در موقعیت‌های ناآشنا یا در زمان تعامل با دیگران احساس اضطراب و محدودیت دارد. او زمانی که احساس کند در مرکز توجه دیگران قرار گرفته ممکن است به شکلی استرس زا احساس خفقان و تحت فشار قرار گرفتن داشته باشد، برای مثال زمانی که شخص جدیدی را ملاقات می کند و یا زمانی که باید در مقابل دیگران صحبت کند. کودک خجالتی ترجیح می دهد که انجام فعالیت توسط دیگران را از گوشه ای تماشا کند تا این که در آن شرکت کرده و به تعامل بپردازد.

اکثر کودکان گهگاهی احساس خجالت دارند، اما زندگی بعضی از آن ها به خاطر حس خجالتی که دارند با محدودیت‌ هایی مواجه می‌ شود. کودکانی که از کم رویی شدید رنج می‌ برند ممکن است در آینده نیز به افرادی خجالتی تبدیل شوند. والدین می توانند به کودکشان کمک کنند تا بر کم رویی خفیف غلبه کند. اما در مواردی که کودک مبتلا به کم‌ رویی شدید می باشد، کمک حرفه ای یک متخصص توصیه می شود.

عوارض کم رویی و خجالت در کودکان

کم رویی مداوم و شدید می‌ تواند باعث کاهش کیفیت زندگی کودک در بسیاری از زمینه‌ها شود، از جمله:

کاهش فرصت های پیشرفت و یا تمرین برای کسب مهارت‌ های اجتماعی
کاهش تعداد دوستان
کاهش مشارکت کودک در فعالیت های سرگرم کننده و لذت بخشی که نیاز به تعامل با دیگران دارد، مانند ورزش، رقص، نمایش و موسیقی
بیشتر شدن احساس تنهایی و کم اهمیتی در کودک و در نتیجه کاهش اعتماد به نفس و ارزشمندی کودک از نظر خودش
کاهش توانایی کودک برای رسیدن به پتانسیل کامل، به دلیل ترسی که از قضاوت شدن دارد
میزان بالای اضطراب
ظهور تاثیرات فیزیکی که باعث خجالت بیشتر کودک می‌ شوند، مانند سرخ شدن صورت، لرزیدن صدا و لکنت گرفتن

کم رویی ابعاد مثبتی نیز دارد

رفتار خجالتی کودک چند رفتار مثبت را به همراه خواهد داشت، از جمله:

عملکرد خوب در مدرسه
رفتار مناسب و بدون دردسر بودن کودک
با دقت گوش دادن به صحبت های دیگران
مراقبت آسان تر از کودک

علل احتمالی کم رویی و خجالتی بودن کودکان

بعضی از علت‌های احتمالی کم رویی که اغلب به صورت ترکیبی نماین می‌ شوند عبارتند از:

ژنتیک – ابعادی از شخصیت کودک، حداقل بخشی از آن ها، ممکن است به صورت موروثی و از بدو تولد در او ایجاد شود.

شخصیت – کودکانی که از نظر عاطفی حساس تر بوده و یا به سرعت ترسیده و آزرده خاطر می شوند، بیشتر احتمال دارد که به افرادی خجالتی تبدیل شوند

رفتار اکتسابی – کودکان با تقلید کردن از تأثیرگذارترین الگوهای زندگی شان آموزش می‌ بینند، یعنی والدینشان. والدین کم رو و خجالتی، کم رویی را به فرزندانشان یاد می دهند.

روابط خانوادگی – کودکانی که در رابطه با پدر و مادرشان احساس امنیت نمی کنند و یا تجربه متناقضی از امنیت و تحت مراقبت قرار گرفتن داشته‌ اند، ممکن است بیشتر مضطرب بوده و همچنین بیشتر در معرض رفتارهایی از روی خجالتی و کمرو بودن قرار داشته باشند. از طرف دیگر والدینی که بیش از حد مراقب فرزندشان هستند نیز می توانند به کودکشان یاد بدهند که در مقابله با شرایط و موقعیت های جدید خود را محدود کرده و بترسد.

تعامل اجتماعی – کودکانی که در سال‌ های اولیه زندگیشان از دیگران دور بوده و رابطه ای با کسی نداشته اند، ممکن است مهارت‌ های اجتماعی لازم را کسب نکرده و نتوانند به راحتی با افراد ناآشنا تعامل داشته و رابطه برقرار کنند.

انتقاد تند – کودکانی که توسط افراد قابل توجه و مهمی از زندگیشان مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشند (مانند والدین، خواهر یا برادر و سایر اعضای خانواده یا دوستان) ممکن است تمایل بیشتری به کم‌ رویی از خود نشان بدهند.

ترس از شکست -کودکانی که بیش از میزان ظرفیت و توانشان تحت فشار قرار گرفته باشند (و سپس زمانی که نتوانستند بیشتر تحمل کنند از سوی دیگران احساس بدی در آن ها ایجاد شده باشد) ممکن است ترس از شکست داشته باشند و این احساس به شکل کم رویی و خجالت در رفتار کودک نمایان شود.

چرخه باطل

اگر کودک در یک موقعیت اجتماعی با کم رویی رفتار کند، ممکن است بعدتر خودش را برای این کار سرزنش کند. عیب جویی شخصی می‌ تواند خودآگاهی و خود داوری آن ها را بیشتر کرده و در واقع احتمال رفتار کم رویانه آن ها در آینده را بیشتر می‌ کند. با گذشت زمان ممکن است اعتماد به نفس و عزت نفس آن ها کاهش پیدا کرده و در نهایت هرچه کودک اعتماد به نفس کم تری داشته باشد بیشتر احتمال دارد که با کم رویی رفتار کند.

چگونه متوجه شویم کم رویی کودک مشکل ساز است

رفتار خجالتی طبیعی

تعداد زیادی رفتار از روی خجالت وجود دارد که کاملا طبیعی می باشد، برای مثال:

برای کودک در سن کم طبیعی است که از پدر و مادرش جدا نشود، در یک موقعیت اجتماعی گریه کند، به طور فیزیکی با پنهان کردن سرش سعی در اجتناب از تعامل اجتماعی داشته باشد، یا چشمهایش را ببندد.
همچنین برای یک کودک پیش دبستانی نیز طبیعی است که زمانی که افراد غریبه با او صحبت می کنند پاسخ ندهد، ممکن است پشت والدینش پنهان شود، و یا از شرکت کردن در بازی‌ها امتناع کند.
و برای کودکانی که در سنین مدرسه هستند طبیعی است که گاهی از پاسخ دادن به سوال ها در کلاس درس اجتناب کنند، یا در پیدا کردن دوست مشکل داشته باشند، و یا ترجیح دهند که بازی کردن دیگران را تماشا کرده و مشارکتی در آن نداشته باشند.

چه زمانی کم رویی کودک به یک معضل تبدیل می شود

شما می توانید با پاسخ دادن به این سوال که “آیا کم رویی فرزندتان برای او مشکلات و ناراحتی های زیادی را به وجود آورده یا نه؟” متوجه شوید که آیا رفتار خجالتی او به یک معضل و اختلال تبدیل شده است یا خیر. به عنوان مثال ممکن است فرزندتان زمانی که با و احوالپرسی می‌ کنند نتواند سلام کند و یا به خاطر کم رویی اش زمانی که صحبت می کند نتواند به کسی نگاه کند، یا حتی ممکن است به خاطر کم‌ رویی کودکتان نه تنها خودش بلکه شما نیز قادر نباشید در خیلی مکان ها و مراسم ها حضور یابید.

کودکانی که نشانه هایی از کم رویی دارند ممکن است علائمی از اضطراب را نیز در موقعیت های اجتماعی مختلف از خود بروز دهند، مانند میهمانی‌ ها، مراسم بازی کودکان، مدرسه و فعالیت های ورزشی. همچنین احتمال دارد درباره اینکه چقدر احساس تنهایی دارند با شما صحبت کنند و یا سعی کنند به گونه ای به شما نشان دهند که به دوستان بیشتری احتیاج دارند اما نمی دانند چطور با خجالتی بودنشان مقابله کرده و با دیگران ارتباط برقرار کنند. اگر کم‌ رویی فرزندتان عملکرد او در مدرسه را دچار اختلال کرده یا بر روابط او با دوستانش تاثیر گذاشته است، نشانه آن می باشد که این رفتار به یک معضل تبدیل شده و نیاز به رسیدگی جدی تری دارد.

کودکتان را حمایت کنید.

کاملاً طبیعی است که به عنوان والدین دوست داشته باشید فرزندتان با اعتماد به نفس باشد و در شرایط مختلف اجتماعی به راحتی بتواند خودش را نشان دهد، اما این موضوع برای همه کودکان طبیعی و راحت نیست. به عبارت دیگر کودکانی که دیر تر با محیط یا افراد گرم می گیرند، نیاز دارند که مهارت های اجتماعی شان را به صورت گام هایی کوچک و قابل کنترل تمرین کنند.

شما می توانید به روند تمرین و یادگیری کودکتان کمک کنید، به عنوان مثال: برای او فرصت های مختلفی را ایجاد کنید تا در ارتباط با دیگران قرار بگیرد، رفتارهای اجتماعی او در زمینه شجاعت را تشویق کنید، به او نشان دهید که در موقعیت های مختلف در اجتماع چگونه باید رفتار کند، و همیشه او را در موقعیت های اجتماعی که با آن مواجه می شود حمایت کنید، اما مراقب باشید که حمایت شما به او احساس راحتی بیش از اندازه ندهد.

نکاتی برای کمک به کودکان در سنین کمتر

در اینجا به چند نکته موثر برای کمک به کم رویی در نوزادان، کودکان نوپا و به طور کلی کودکانی که در سنین پیش از مدرسه هستند اشاره می‌ کنیم:

به کودک زمان بدهید تا احساس راحتی کند. او را مجبور نکنید که مستقیم به آغوش یک فرد غریبه برود و در چنین شرایطی از او انتظار نداشته باشید که احساس راحتی کند. در عوض از آن فرد بخواهید که در نزدیکی کودک، از طریق اسباب‌ بازی و با صدایی آرام با او ارتباط برقرار کند.
در فضاهای اجتماعی در کنار کودکتان بمانید، مانند بازی های جمعی یا حضور جمعی از والدین. اما در عین حال او را به بازی کردن و تعامل با محیط تشویق کنید. همانطور که کودکتان احساس راحتی بیشتری می کند شما می توانید به تدریج و برای مقاطع کوتاه زمانی از او فاصله بگیرید. دقت کنید که پیش از آنکه کودک از عدم حضور شما در کنارش احساس ناراحتی کند بازگشته و به این ترتیب برای او تجربه خوبی از استقلال را به جای بگذارید.

نکاتی برای کودکان در سنین مدرسه

مشوق کودکتان برای بازی با دوستانش باشید، چه در خانه خودتان و چه در خانه دوستانش. اگر کودکتان به خانه دوستش دعوت شده شاید برای او راحت تر باشد که در ابتدا او را همراهی کنید. شما می توانید به تدریج زمانی که با او در خانه دیگران سپری می کنید را کاهش دهید و به این ترتیب کودک را برای داشتن احساس راحتی و اعتماد به نفس در چنین شرایطی آماده کنید.
با کودکتان ارائه های کلاسی را در خانه تمرین کنید. این کار به او کمک می کند که زمانی که باید در کلاس ارائه داشته باشد و یا صحبت کند با اعتماد به نفس بیشتری شرایط را مدیریت کند.
کودک را به انجام کارهای فوق برنامه تشویق کنید. سعی کنید فعالیتی را انتخاب کنید که در پیشرفت رفتارهای اجتماعی او موثر باشد، برای مثال ورزش‌ های گروهی.
در تعاملات اجتماعی کودکتان را راهنمایی کنید. برای مثال به او یادآوری کنید که هنگام صحبت کردن با دیگران تماس چشمی برقرار کند و با صدایی واضح و رسا حرف بزند.
از مقایسه های منفی کودکتان با خواهر یا برادر و یا دوستی که اعتماد به نفس بیشتری دارد اجتناب کنید. در عوض با تمرکز بر کوچک ترین پیشرفت های او در کنار گذاشتن رفتار خجالتی اش، به رشد عزت نفس او کمک کنید.